کاوش موضوع ایرانیان
صفحه اصلی
ایرانیان
مردمان ایرانی، یا مردمان ایرانی‌تبار، گروه‌های قومی-زبانی هستند که عمدتاً به یکی از زبان‌های ایرانی صحبت کرده و دارای اشتراکات فرهنگی و تباری هستند. این مردم در سراسر فلات ایران، از هندوکش تا آناتولی و از آسیای میانه تا خلیج فارس، منطقه‌ای که ایران بزرگ یا ایران‌زمین نامیده می‌شود، پراکنده شده‌اند.
اقوام ایرانی نقش بسیار مهمی را در تاریخ بازی کرده‌اند. مادها یکی از نخستین کشورها و امپراتوری‌های چند قومیتی را تشکیل دادند، شاهنشاهی هخامنشی، بزرگ‌ترین امپراتوری جهان آن روز و نخستین ابرقدرت جهان بود و قبایل کوچ‌رو سکا و سرمتی بر زمین‌های گسترده‌ای از اوراسیا حکمفرما بوده و تاثیر بسیاری بر اروپای شرقی و آسیای میانه گذاشتند. آیین‌های گوناگونی از مردمان ایرانی‌تبار مانند مزدیسنا، مهرپرستی و آیین مانوی تأثیرهای بسیار مهم فلسفی را بر مفاهیم یهودیت، مسیحیت و اسلام داشته‌اند.
باور بر این است که ایرانیان برای نخستین بار در اواسط هزاره دوم پیش از میلاد به عنوان گروهی مشخص و شاخه‌ای جداگانه از مردمان هندوایرانی در آسیای میانه ظهور کرده‌اند. قلمرو مردمان ایرانی، در اوج خود در اواسط هزاره اول پیش از میلاد، در سرتاسر استپ اوراسیا و در فلات ایران گسترش پیدا کرد.
پس از هزاره یکم پیش از میلاد، مردمان باستانی بسیاری از ايرانيان مانند آلان‌ها، باختری‌ها، داهه‌ها، خوارزمی‌ها، ماساژت‌ها، مادها، پارت‌ها، پارس‌ها، ساگارتی‌ها، ساکاها، سرمتی‌ها، اسکیث‌ها، سغدی‌ها، کیمری‌ها پدید آمدند. در هزاره یکم میلادی، منطقه سکونت آنها در اوراسیا به دلیل گسترش اسلاوها، ژرمن‌ها، ترک‌ها، و مغول‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش یافت و بسیاری از آنها تحت اسلاوسازی و ترک‌سازی قرار گرفتند.
مردمان ایرانی امروزی شامل بلوچ‌ها، گیلک‌ها، آذری‌ها، کردها، لرها، مازندرانی‌ها، اوستیایی‌ها، پامیری‌ها، پشتون‌ها، تات‌های قفقاز، تاجیک‌ها، تالش‌ها، وخی‌ها، یغنابی‌ها، و زازاها هستند. توزیع کنونی آنها در سراسر فلات ایران گسترش می‌یابد – که از قفقاز در شمال تا شاخاب پارس در جنوب و از منطقه آناتولی شرقی در غرب تا تاشکورگان سین‌کیانگ در شرق امتداد دارد – و منطقه‌ای را پوشش می‌دهد که گاهی اوقات ایران بزرگ نامیده می‌شود، که وسعت مردمان ایرانی‌زبان و دامنه نفوذ ژئوپلیتیکی و فرهنگی آنها را نشان می‌دهد.... بیشتر در ویکی پدیا
